Konuşarak Öğren'i Ücretsiz Deneyin
Son birkaç seneye adeta damgasını vuran ve finans dünyasında çok tartışılan kripto paralarla ilgili, mutlaka bilmeniz gereken terimleri derledik.
2009’un Ocak ayında, bir manifesto ile hayata geçen Bitcoin’in kamuoyunda ses getiren yükselişi, Bitcoin dışında sayıları yüzlerle ifade edilen diğer kripto paraların her yanı sarması ve bankacılık sektörünü dahi etkileyen blok zinciri teknolojisi ile artık bir konuda hemfikiriz: Kripto paralar yakın gelecekte daha da önem taşıyacak.
Önemli bir kısmı ‘teknik terimler’den oluşan bir kripto para terimleri sözlüğü hazırladık. Cryptocurrency, yani dijital paralar dünyasına adım atalım!
Bitcoin ya da diğer kripto para birimleri ile ilgili bir şeyler okuduğunuzda ya da dinlediğinizde, karşınıza çıkması muhtemel o terimlerin, kısaltmaların anlamları bakın neler…
Kripto para terimleri sözlüğü
%51 attack
%51 saldırısı, transfer işlemlerinin %51’ini ele geçiren kullanıcının, işlemleri maniple edebilme gücüne dayanan bir teori.
Adress
Adres, bir kripto-paranın, uzun bir alfanumerik seriden oluşan kodlamasıdır. Harf, sayı ve noktalama işaretlerinden oluşan, bilgisayarınızın şifre için önerdiği o uzun şifreler diyebiliriz.
Altcoin
Bitcoin dışındaki kripto paraların genel ifadesi. Alt coin olarak düşünebilirsiniz ancak, alternate cryptocoinsin kısaltmasıdır, yani alternatiflerdir. Günümüzde bu alternatiflerin sayısı yüzlerle ifade ediliyor. Aşağıda, piyasa hacmi en yüksek kripto para birimlerini ve değerlerini görebilirsiniz;
ASIC
Application spesific integrated circuit açılımı. Uygulamaya özgü entegre edilmiş devre anlamına geliyor. Coin madenciliği için kullanılan özel işlemcileri ifade eder. ASIC Miner ise, ASIC kullanarak kripto para madenciliği yapan kişiler demektir.
Blockchain
Şifrelenmiş işlemlerin takibini sağlayan, bloklar halindeki yapı. merkeze bağlı olmadan, alıcı ve satıcı arasında işlem yapılmasına olanak tanıyan bir sistem. Sadece kripto para dünyasında değil, bankacılık sisteminde de block chain teknolojisini kullanıldığı alanlar artıyor.
Siber güvenlikten ödeme sistemlerine kadar, block chain yani blok zinciri teknolojisi ilerleyen dönemlerde de önemini koruyacak.
Block
Blok zinciri teknolojisinden bahsettikten sonra, sırada o bloklar var. Blokları, bir kitabın sayfaları olarak düşünebilirsiniz. İlişkili dataları içeren yapılardır.
Yaklaşık 9-10 dakikada bir, yeni bir blok oluşur ve verileri taşır, bu oluşum süresi değişken olabilir. Halen süren madencilik çalışmaları, yapının çalışmasını sağlayan güçtür.
Orphan block terimi ise, gereksiz blok anlamına gelen diğer bir ilişkili terimdir.
Block reward
Blok ödülü anlamına gelen bu ifade, bir blok sorunsuz şekilde tamamlandığında verilen ödüldür. Şöyle örnek verebiliriz, şu an bir Bitcoin bloku tamamlandığında verilen ödül 25 Bitcoin’dir. Eşik ise yaklaşık 200 bin bloktur.
Fork
Kelime olarak çatal anlamına gelen fork, kripto para dünyasında işlemlerin sürdüğü bir bloka çıkan alternatif oluşumları ifade eder. İşlem sağlayıcılarının farklı bir dizi oluşturması neticesinde bu çatallar meydana gelir.
Halving
Halving ikiye bölmek anlamına gelen bir ifadedir. Terim olarak anlamı, blok ödüllerindeki yarılanmayı ifade eder. Arzın 25 BTC’den 12.5 BTC’ye düşmesi neticesinde talepteki artış söz konusu olabilir.
Hash
Değişken miktarlarda çıktıyı, kısa süre içerisinde daha farklı bir çıktıya dönüştüren matematiksel işlemdir. Hash rate ise bu işlemlerin süresidir.
Mining
Normal anlamı ‘madencilik’, kripto dünyasında da aynı şekilde kullanılır. Bilgisayarın donanımlarını kullanarak çözülen şifreler ile, yeni coinler üretilmesine olanak tanıyan işlemlerdir.
Node
Bilgisayar dünyasında ağ, devre gibi anlamlara gelen node ifadesi, kripto para dünyasında işlemleri başkalarına bağlı bir kullanıcının, Bitcoin ağına bağlı bilgisayarı manasına gelmekte.
P2P
Peer to peer anlamına gelen P2P ifadesi, ‘eşten eşe’yi ifade ediyor. Terimsel olarak, birbirine bağlı iki ağ tarafından yapılan transferlerdir. Tüm katılımcıların bulunduğu bir sistemdir ve arabuluculuk noktası üzerinden işlemlerin yapıldığı bir sistemdir. Merkezi otoriteye bağlı olmaması ve bankacılık sistemine alternatif bir yapı olmasından ötürü, P2P de blockchain kadar önemli bir konu olarak karşımıza çıkıyor.
PoW
PoW, proof of work anlamına geliyor. Esasen bu kavram, Bitcoin’den önce de vardı. İş ispatı anlamına geliyor, insanların bir işle ilgili heveslerini göstermelerin adına ortaya koydukları fedakarlık demektir. Ancak bu kavramın Bitcoin ve diğer alternatif coinler ile ilgisi, BTC kurucusu Satoshi’nin bu kavramı, kripto para madenciliğinin manifestosunda kullanması, hatta bu felsefenin önemli ayaklarından biri olarak ifade etmesidir.
Kripto para dünyasında ‘işin kanıtı’, mümkün olan en çok işlemi barındıran bloklar ortaya çıkarmaktır. Proof of work, bir bloku sorunsuz şekilde tamamlamanın ve tüm o zamana, emeğe katlanmanın diğer bir ifadesidir.
PoW için farklı algoritmalar kullanılmaktadır.
PoS
Proof of stake, yani ‘pay ya da hisse kanıtı’ olarak kullanılan ifade. PoW sisteminin bir alternatifidir. PoW sistemlerin günümüzde tükettiği enerji, bazı ülkelerin enerji tüketimine eşit durumda olarak ifade edilir, PoS sistemlerin ise daha çevre dostu olduğu yönünde iddialar vardır.
PoW ve PoS arasındaki fark
Pump and Dump
Pompalayıp şişirmek ve indirmek… Aslında sadece kripto para dünyasında değil, diğer alanlarda da karşımıza çıkabilen bir durum.
Bir varlığın değerini çeşitli PR kampanyalarıyla şişirip, ardından değer yükseldiğinde satıp çıkma gibi bir anlamı var…
Smart Contract
Akıllı sözleşme anlamına gelen bu kavram, 20 seneyi aşkın bir geçmişe sahip. Bir hukuk ve kriptografi uzmanı tarafından ortaya atılmıştır. Kripto para dünyasında ise, ethereum ile birlikte bu kavram öne çıkmıştır. İşlem akışlarını ve diğer normları içerebilen protokoller diyebiliriz.
Klasik sistemlere göre daha kısa sürede biten işlemleri barındırdığı söylenir.
SPV
Simplified payment verification kısaltmasıdır. Basitleştirilmiş ödeme doğrulaması anlamına gelir, Bitcoin güvenlik protokolleri içinde bir özelliktir.
Stale
Önceden tamamlanmış bir blok demektir. Önceden tamamlanmış bir işi tekrardan yapma girişimleri söz konusu olursa, durdurulabilir.
Testnet
Test ağının bir kısa ifadesi olan bu kavram, amaçları deneme maksatlı, herhangi bir maddi değeri olmayan blok zinciridir.
İçeriğimiz, diğer kripto para terimleri ile güncellenmeye devam edecektir.
Merak ettiğiniz kelimelerin veya metinlerin anlamlarını öğrenmek için İngilizce – Türkçe çeviri sitemizi mutlaka ziyaret edin.
Online İngilizce Konuşma Kursu: Konuşarak Öğren